Karnavalet, ndonëse në dukje festa të hareshme dhe argëtuese, ku më së shumti përfshihen fëmijë dhe adoleshentë, kanë disa efekte negative në subkoshiencën kolektive, veçanërisht kur shikohen nga një këndvështrim më i thellë kulturor dhe psikologjik.
Në një këndvështrim më të thellë, karnavalet nuk janë thjesht festa të padëmshme, por mund të kenë ndikime të mëdha në psikologjinë kolektive, duke ndikuar në prirjet kulturore, shpirtërore dhe sociale të një shoqërie. Ndikimi i tyre varet nga mënyra se si organizohen dhe çfarë mesazhi përcjellin për brezat e ardhshëm. Pikërisht për këtë, në vendin tonë karnavalet instrumentalizohen nga politika.
Disa nga këto efekte përfshijnë:
1. Promovimi i Hedonizmit (kërkimit të vetëkënaqësisë) dhe Degjenerimit.
Karnavalet shpesh shoqërohen me eksese në argëtim, konsum të tepruar të alkoolit dhe sjellje të çrregullta, duke krijuar një kulturë të hedonizmit dhe shpërfilljes morale. Aty nuk respektohet asnjë lloj tradite apo vlere fetaro-morale, pavarësisht se zhvillohen nën petkun e traditës apo folklorit. Maskat dhe anonimati që ofrojnë mund të nxisin sjellje që në kushte normale nuk do të pranoheshin, sidomos te adoleshentët. Në shumicën e rasteve, siç edhe e kemi parë tashmë, sezoni i karnavaleve kthehet në festival shthurjen dhe degjenerimi. Ai është sezoni më i madh i promovimit të veseve dhe animalitetit shoqëror.
2. Shuarja e Ndjenjës së Përgjegjësisë, sidomos te të rinjtë.
Duke qenë se karnavalet lejojnë njëfarë “shfrenimi të përkohshëm”, individët mund të ndihen të justifikuar të dalin jashtë normave të zakonshme morale dhe shoqërore. Kjo mund të krijojë një ndarje mes “ditëve të festës” dhe “jetës reale”, duke nxitur një mentalitet ku përgjegjësia dhe disiplina bëhen më të vështira për t’u mbajtur.
3. Reduktimi i Vlerave Tradicionale dhe Fetare
Shumë karnavale kanë origjinë pagane dhe më vonë u integruan në kalendarin kristian, por shpesh funksionojnë si mjete për të dobësuar vlerat tradicionale fetare dhe për të promovuar një botëkuptim materialist e sekularist. Në shoqëri me tradita të forta fetare, karnavalet mund të ndikojnë në relativizimin e normave etike dhe fetare, kjo ka qenë edhe arsyeja që deri në fillim të shek 20 në shoqëritë e përkushtuara fetare nuk ka pasur karnavale.
4. Efekti i Manipulimit Social dhe Kontrollit të Masave
Historikisht, shumë perandori dhe sisteme politike kanë përdorur festivale masive si një mënyrë për të devijuar vëmendjen e popullit nga çështje të rëndësishme shoqërore, duke i dhënë turmës një ndjenjë të rreme lirie dhe rebelimi të përkohshëm. Në këtë mënyrë, karnavalet mund të shërbejnë si një mjet për të ulur ndërgjegjësimin kritik të popullsisë. Për fat të keq edhe në shoqërinë tonë promovimi i kësaj kulture ka ardhur paralelisht me instalimin e komunizmit.
5. Promovimi i Kulturës Konsumeriste.
Në kohët moderne, shumë karnavale janë komercializuar dhe përdoren si mjete për të stimuluar ekonominë e turizmit dhe konsumit. Në vend që të jenë festivale të natyrshme kulturore, ato shpesh shndërrohen në spektakle tregtare që përforcojnë kulturën e konsumizmit dhe materializmit.
Autor: Behar Kaçeli
