Enesi (r.a) transmeton, se i Dërguari i Allahut ka thënë: “Askush prej jush të mos e dëshirojë vdekjen për shkak të një të keqeje që i bie! Mirëpo nëse e kërkon medoemos këtë gjë, atëherë le të thotë: “O Zot, më jep jetë, nëse jeta është më e mirë për mua dhe ma merr jetën, nëse vdekja është më e mirë për mua”([1]).
Shpjegimi i hadithit:
Myslimani i fortë është më i mirë dhe më i dashur tek Allahu i Lartësuar se myslimani i dobët. Kuptimi i forcës është shumë dimensional, por nuk ka asnjë dyshim se forca manifestohet edhe në përballimin me sukses ndaj fatkeqësive që i bien njeriut. Megjithatë, jo të gjithë njerëzit i bëjnë ballë fatkeqësive me durim. Për të gjithë njerëzit ka momente e çaste dobësie. Njeriu duhet të dijë, se si të reagojë në momentet e dobësisë. Nëse dobësia mbizotëron tek ai, atëherë ai bëhet pesimist, bie në depresion, nuk është i aftë të përballet me realitetin, duke arritur deri aty sa të kërkojë vdekjen, madje në momente të caktuara tenton të bëjë vetëvrasje.
Psikologët thonë: “Shpeshherë, vetëvrasja kryhet në momentet e një dëshpërimi të thellë mendor, kur vitkima ka humbur kontaktin me botën reale dhe nuk sheh asnjë fije shprese apo rreze dritëze në mirësinë e të gjallëve…. gjendje të tilla të një pesimizmi të pashpresë nuk janë të momentit, ato kanë një zanafillë dhe i kanë shkatuar viktimës trauma, që i duken të pakapërcyeshme, duke i zverdhur bukurinë e jetës dhe dëshirën për të jetuar. Ajo është një fenomen dobësie shpirtërore, psiqike, morale etj, kur njeriu mendon gjithmonë anën negative të gjërave dhe nuk ka besim tek vetja, ose tek gjërat pozitive. Këta njerëz rrinë të vetmuar në botën e tyre, shkëputen fare nga shoqëria dhe bien në depresion, duke dëmtuar trurin me lloj – lloj imagjinatash për kotësinë e jetës”([2]).
Jeta paraqet para nesh një pafundësi problemesh dhe njeriu mendon, se në jetë ka më shumë vuajtje sesa gëzim, por jeta merr kuptim, atëherë kur ballafaqohemi me zgjidhjen e problemeve e jo duke dëshiruar vdekjen. Pikërisht për këtë, Profeti (a.s) i urdhëron njerëzit e zhgënjyer nga jeta – që shfaqen në çdo kohë dhe vend -, që asnjëri prej tyre të mos e dëshirojë vdekjen, për shkak të një të keqeje që e ka goditur. Profeti (a.s) i urdhëron ata, që të mos bien pre e pesimizmit, depresionit dhe kurrsesi të mos tentojnë që të vrasin veten. Në vend të kësaj, është më mirë për ta, që ta lusin Allahun e Lartësuar, t’iu japë durim për ta përballuar të keqen.
Njeriu, i cili nxiton duke dëshiruar vdekjen, kujton se shpëton, mirëpo vdekja mund të jetë më e keqe për të se e keqja që i ka zbritur. Njeriu mund të vdesë dhe për shkak të mëkateve e pret ndëshkimi në botën e varrit, ndërsa nëse ai vazhdon të jetojë, ka mjaft kohë që t’i kërkojë falje Allahut të Lartësuar dhe të pendohet. Nuk ka dyshim, se kjo e fundit është diçka e mirë për të.
Profeti (a.s) e ka ndaluar, që njeriu që të dëshirojë vdekjen. Nga kjo kuptohet vetvetiu, se ndalimi i vetëvrasjes është edhe më i rreptë. Njeriu e ka të ndaluar që ta vrasë veten, për arsye se në botën tjetër ky person do të ndëshkohet fort. Profeti (a.s) thotë: “Kush vret veten, duke u hedhur nga një lartësi (kodër etj), do të ndëshkohet përjetësisht në zjarrin e Xhehenemit me të njëjtin dënim. Kush vret veten, duke pirë helm, do të ndëshkohet përjetësisht në Zjarrin e Xhehenemit me të njëjtin dënim. Kush vret veten, duke çarë barkun e tij, do të ndëshkohet përjetësisht në Zjarrin e Xhehenemit me të njëjtin dënim”([3]).
Në vend që të kërkojë vdekjen në rast fatkeqësie, njeriu ka një alternativë shumë më të mirë; të ngrejë duart dhe t’i lutet Allahut (xh.sh):“O Zot, më jep jetë nëse jeta është e mirë për mua dhe ma merr jetën, nëse vdekja është më e mirë për mua”. Urtësia e ndalimit të dëshirës për të vdekur konsiston në faktin, se vdekja për besimtarin do të thotë ndërprerje e veprave të mira, pasi është më mirë për të, që të jetojë dhe të bëjë sa më shumë vepra të mira. Nuk ka dyshim, se jeta e gjatë e shoqëruar me vepra të mira është mirësi prej Allahut të Lartësuar për robin e Tij.
Shejh Ibn Uthejmini thotë: “Nëpërmjet këtyre fjalëve, Profeti (a.s) ka hapur një derë shprese, sepse fakti që njeriu dëshiron vdekjen, tregon se ai është i pakënaqur dhe nuk bën durim ndaj caktimit të Allahut (xh.sh)… Kjo lutje e mëson njeriun, që t’i mbështetet Allahut të Lartësuar, sepse ai nuk e di të fshehtën…Dëshira për të vdekur konsiderohet nxitim i njeriut. Kjo kërkesë e privon atë nga shumë mirësi; e privon atë nga pendimi ao nga kryerja e shumë veprave të mira. Profeti (a.s) thotë në një hadith: “Çdo person që vdes, pendohet. Nëse ka qenë vepërmirë, do të pendohet se përse nuk ka bërë edhe më shumë vepra të mira. Nëse ka qenë mëkatar, do të pendohet se përse nuk është penduar”([4]), çka do të thotë, se ai pendohet nga mëkati – nga dëshira për të vdekur”([5]).
Besimtari, i cili në rast fatkeqësie e bën këtë lutje:“O Zot, më jep jetë, nëse jeta është e mirë për mua dhe ma merr jetën, nëse vdekja është më e mirë për mua”, dëshiron për veten të mirën si gjatë jetës apo edhe kur të vdesë, mbështetet plotësisht tek Allahu i Lartësuar dhe i shton akoma më shumë veprat e mira, sepse ai nuk ngopet kurrë nga të mirat, derisa të futet në Xhenet.
Disa pyetje të rëndësishme:
1 – Cilat janë rastet, kur njeriu e ka të ndaluar që të dëshirojë vdekjen?
Rasti i Parë: Sëmundja në trup
Sipas këndvështrimit të fesë islame, kur njeriut i bie ndonjë sëmundje në trup, në të ka një urtësi të cilën më së miri e ka sqaruar Profeti (a.s) në hadithin e transmetuar nga Ebu Seid El Hudri (r.a): “Çdo gjë që e godet myslimanin, qoftë lodhje, sëmundje, shqetësim, brengë, lëndim apo trishtim, madje edhe një gjemb që e shpon, Allahu ia fal mëkatet me çdonjërën prej këtyre”([6]). Pra, pastrimi nga mëkatet dhe gjynahet është urtësia e sëmundjes, që i ka rënë njeriut.
Rasti i Dytë: Humbja e një pjese të pasurisë apo e të gjithës
Jeta e kësaj bote është sprovë. Allahu i Lartësuar thotë: “Sigurisht që Ne do t’ju sprovojmë me frikë dhe uri, me dëmtim të pasurisë, të njerëzve dhe të të lashtave. Prandaj, përgëzoji të duruarit, të cilët, kur i godet ndonjë fatkeqësi thonë: Të Allahut jemi dhe vetëm tek Ai do të kthehemi. Ata do të shpërblehen me bekim dhe mëshirë nga Zoti i tyre; ata janë në rrugën e drejtë”[7]. Allahu i Lartësuar thotë në një ajet tjetër: “Sa e sa profetë bashkë me shumë besimtarë të vërtetë luftuan e megjithatë nuk u përkulën para goditjve që morën në rrugën e Allahut, as nuk u dobësuan e as nuk u nënshtruan. Allahu i do të duruarit. Ata vetëm thoshin: O Zoti ynë! Na i fal gjynahet tona dhe teprimin në punën tonë, na i forco këmbët(në istikam) dhe na ndihmo kundë popullit jobesimtar! Dhe Allahu u dhuroi atyre shpërblimin e kësaj bote dhe shpërblimin më të mirë të jetës tjetër. Allahu i do punëmirët”[8].
Rasti i Tretë: Sprova e varfërisë
Njeriu në këtë botë herë është në mirëqënie dhe herë tjetër është në vështirësi ekonomike. Duke folur për vlerat e besimtarit, Profeti (a.s) thotë: “Është e habitshme çështja e besimtarit.E gjithë çështja e tij është mirësi dhe kjo nuk i ndodh askujt tjetër përveç besimtarit. Nëse i vjen një e mirë, ai falenderon dhe kjo është mirë për të. Nëse e godet ndonjë e keqe (fatkeqësi), ai duron dhe kjo është mirë për të”([9]). Gjithashtu, Allahu i Lartësuar thotë: “Ne ju vëmë në provë me të keqe dhe me të mirë dhe te Ne do tëktheheni”([10]), si dhe: “A nuk ishe nevojtar e të bëri të mos ia kesh nevojën askujt? Prandaj, mos e shtyp jetimin”([11]). Nga hadithi i Profetit (a.s) dhe ajet kuranore kuptojmë, se njeriu do të përjetojë situata nga më të ndryshmet gjatë jetës, prandaj ndalohet që njeriu të dëshirojë vdekjen, kur sprovohet nw varfëri.
Në Kuranin Fisnik gjenden ajete kuranore, që mbjellin frymën e shpresës dhe tregojnë se varfëria e njeriut nuk zgjat përjetësisht në këtë botë. Allahu i Lartësuar thotë: “Pasaniku le të shpenzojë sipas pasurisë që ka dhe i varfri le të shpenzojë sipas asaj që i ka dhënë Allahu; Allahu nuk e ngarkon askënd mbi sa i ka dhënë. Pas vështirësisë, Ai sjell lehtësimin”([12]). “Pas vështirësisë vjen lehtësimi! Vërtet, pas vështirësisë vjen lehtësimi”([13]).
Gjëja më e mirë që njeriu mund të bëjë në rast varfërie, është që të jetë i devotshëm dhe të kryejë vepra të mira. Pikërisht për këtë gjë na porosit ajeti kuranor: “Kjo është këshillë për ata që i besojnë Allahut dhe Ditës së Fundit. Atij që i frikësohet Allahut, Ai do t’i gjejë rrugëdalje (nga çdo vështirësi) dhe do t’i japë rrisk prej nga nuk e pret. Allahu i mjafton kujtdo që mbështetet tek Ai. Allahu e përmbush me siguri vendimin e Tij dhe për çdo gjë Ai ka caktuar masë. Atij që i frikësohet Allahut, Ai do t’ia lehetësojë çështjen”([14]).
2 – Përse feja ia ka ndaluar njeriut, që të dëshirojë vdekjen?
Feja islame ia ka ndaluar njeriut të dëshirojë vdekjen për disa arsye:
Arsyeja e Parë: Qëndrueshmëria:
Njeriu mund të arrijë deri aty, sa të kërkojë edhe vdekjen, por besimtari nuk ka frikë dhe nuk ligështohet nga vështirësitë e jetës. Allahu i Lartësuar thotë: “Me të vërtetë, njeriu është krijuar i paqëndrueshëm, kur atë e godet e keqja, ai ligështohet fort, por, kur i bie e mira, ai bëhet koprac. Përjashtim bëjnë ata që falen e që janë të rregullt në faljen e tyre…”([15]). Kur besimtarin, i cili falet rregullisht, e godet ndonjë e keqe, ai nuk ligështohet, por qëndron si një fortesë e lartë dhe e palëkundur.
Arsyeja e Dytë: Durimi:
Çdo e mirë apo e keqe që i vjen njeriut, është e caktuar dhe e shkruajtur që të ndodhë. Në rastet e fatkeqësisë, njeriu nuk mund ta shmangë atë, prandaj do t`i nënshtrohet realitetit, me dëshirë apo pa dëshirë. Ama nëse ai bën durim do të shpërblehet, ndërsa kur tregohet i paduruar, merr gjynahe.
Arsyeja e Tretë: Bindja ndaj caktimit të Allahut të Lartësuar:
Duke dëshiruar vdekjen, njeriu direkt apo indirekt tregohet i pakënaqur ndaj caktimit të Allahut të Lartësuar. Nuk ka dyshim, se kjo pakënaqësi ndaj caktimit të Allahut është një veprim shumë i keq. Allahu i Lartësuar thotë në Kuran: “S’ka fatkeqësi që godet Tokën dhe ju, që të mos jetë e shënuar në Libër (Leuhi Mahfudh) para se ta krijojmë atë. Kjo për Allahun është vërtet e lehtë! (Këtë përcaktim e kemi bërë) që ju të mos dëshpëroheni për atë që ju ka kaluar, por edhe për të mos u gëzuar së tepërmi për atë që Ai ju ka dhënë. Allahu nuk i do kryelartët mburravecë”[16].
Arsyeja e Katërt: Alternativa më e mirë:
Kur njeriu e dëshiron vdekjen dhe luhatet mes vdekjes dhe jetës, alternativa më e mirë për të është kjo lutje: “O Zot, më jep jetë nëse jeta është e mirë për mua, dhe ma merr jetën nëse vdekja është më e mirë për mua”. Nëpërmjet kësaj lutjeje, njeriu i mbështetet plotësisht Allahut të Lartësuar në fatkeqësinë që i ka rënë. Duke iu mbështetur Allahut (xh.sh), ai ka treguar edukatë dhe respekt ndaj Tij., Profeti (a.s) dëshiron qënëpërmjet kësaj lutjeje, ta rrënjosëpikërisht këtë edukatë dhe respekt në zemrën e çdo besimtari.
3 – Si është e mundur, që Merjemja – nëna e Isait (a.s) – dëshiroi të vdiste?([17])
Rreth kësaj pyetjeje ka folur shumë qartë shejh Ibn Uthejmini, i cili thotë: “Për t’iu përgjigjur kësaj pyetje, themi: Së pari: Duhet ta dimë mirë, se ligji që ka qenë tek popujt përpara nesh nuk merret për bazë nëse ai bie në kundërshtim me ligjin tonë, sepse ligji ynë është shfuqizues i ligjeve tëmëparshme. Së dyti: Merjemja nuk e dëshiroi vdekjen në atë çast, por e dëshiroi atë përpara se t’i ndodhte ajo ngjarje, edhe sikur të jetonte njëmijë vjet. Pra, e rëndësishme ishtë që të vdiste pa sprovë. Shembulli i saj është si shembulli i thënies së Jusufit (a.s): “Ti je Mbrojtësi im edhe në këtë botë, edhe në botën tjetër. Bëj që të vdes si musliman dhe më shoqëro me punëmirët (në botën tjetër)!”([18]) Kjo lutje nuk do të thotë, që ai (a.s) i kërkoi Allahut të Lartësuar, që t`ia merrte shpirtin, sepse ai (a.s) u lut që të vdiste si mysliman. Kjo lloj kërkese nuk përbën problem. Një lutje e ngjashme mund të jetë: “O Zot! Ma merr shpirtin, duke qenë në fenë Tënde dhe duke qenë i kënaqur me mua”. Si kjo lutje mund të bëhen edhe lutje të tjera të ngjashme.
Duhet të bëjmë dallimin ndërmjet personit, i cili dëshiron të vdesë për shkak të një fatkeqësie që i ka rënë dhe personit, i cili dëshiron të vdesë në një mënyrë të veçantë, me të cilën Allahu i Lartësuar është i kënaqur. Rasti i parë është i ndaluar nga Profeti (a.s), ndërsa rasti i dytë është i lejuar.
Në fakt, Profeti (a.s) e ka ndaluar njeriun, që të dëshirojë vdekjen në rast kur atij i bie ndonjë fatkeqësi, sepse kjo tregon se ai nuk është durimtar. Ndërkohë që njeriu e ka për detyrë, që në rast fatkeqësie të bëjë durim dhe të kërkojë shpërblim tek Allahu i Lartësuar. Çdo fatkeqësi që të godet, qoftë ajo gajle, trishtim, sëmundje apo diçka tjetër, të gjitha këto janë shlyerje mëkatesh dhe nëse kërkon shpërblimin, atëherë ngrihesh në gradë të larta. Vuajtjet, sëmundjet dhe gjithçka tjetër që e godasin njeriun, nuk janë të përhershme, ato medeomos do të mbarojnë. Duke qenë se ajo fatkeqësi mbaron dhe ti ke fituar sevape ngaqë ke kërkuar që të shpërblehesh tek Allahu i Lartësuar dhe të janë shlyer mëkatet për shkak të asaj fatkeqësie, atëherë kjo gjëështë shumë e mirë për ty. Kështu shprehet Profeti (a.s) në një hadith: “Është e habitshme çështja e besimtarit.E gjithë çështja e tij është mirësi dhe kjo nuk i ndodh askujt tjetër përveç besimtarit. Nëse i vjen një e mirë, ai falenderon dhe kjo është mirë për të. Nëse e godet ndonjë e keqe (fatkeqësi), ai duron dhe kjo është mirë për të”([19]). Pra, në çdo situatë – fatkeqësi apo mirëqënie – besimtari është në mirësi të madhe”([20]).
4 – Cilat janë ato raste, kur njeriut i lejohet të dëshirojë vdekjen?
1 – Kur njeriu ka frikë për fenë e tij dhe ambienti që e rrethon (shoqëria.. etj) ka degjeneruar në kulm.
2 – Kur sprovat janë shtuar e sidomos sprova në fe.
3 – Kur njeriu dëshiron të bjerë dëshmor në rrugë të Allahut (xh.sh).
4 – Kur njeriu dëshiron të vdesë në një vend të shenjtë që e ka shenjtëruar Allahu i Lartësuar.
Mësimet e nxjerra nga hadithi:
1 – Stop dëshirës për të vdekur për shkak të një fatkeqësie!
2 – Vlera dhe pozita e durimit.
3 – Rëndësia e zbatimit të këshillave tëProfetit (a.s)
1 – Stop dëshirës për të vdekur për shkak të një fatkeqësie!
Profeti (a.s) e thekson këtë në një hadith:“Askush prej jush të mos e dëshirojë vdekjen për shkak të një të keqeje që e ka goditur!”, si dhe në një hadith tjetër: “Askush prej jush nuk duhet ta dëshirojë vdekjen, sepse, nëse është mirëbërës, atëherë ai mundet që t’i shtojë veprat e tij të mira dhe, në qoftë se është keqbërës, atëherë të mundohet që të heqë dorë prej tyre dhe të pendohet.”([21]).
Ky hadith është argument, se nuk është e lejuar që njeriu ta dëshirojë vdekjen për shkak të një keqeje që e ka goditur, sepse kjo dëshirë nënkupton largimin nga caktimi i Allahut të Lartësuar. Dëshira për të vdekur në kësi rastesh mbart në vetvete shumë të këqija: pakënaqësinë, pesimizmin, mosdurimin.. etj. Besimtari duhet të jetë gjithmonë i kënaqur me atë që Allahu (xh.sh) ka caktuar për të, ta shohë jetën me optimizëm dhe t’i përballojë me durim të gjitha dallgët e jetës, të vogla apo të mëdha qofshin ato. Një prej gjashtë kushteve të besimit është besimi në caktimin e Allahut të Lartësuar – i mirë apo i keq qoftë ai. Nëse pesë kushtet e tjera duhet të besohen me zemër, sepse ato i përkasin botës së gajbit, edhe ky kusht duhet të besohet me zemër, por ka një specifikë të veçantë nga kushtet e tjera: që besimi në këtë kusht të jetë i plotë njeriut i duhet që të përballet me realitetin në atë mënyrë që Allahu i Lartësuar të jetë i kënaqur me të. Dëshira e njeriut për të vdekur në kësi rastesh është mëkat i madh dhe kështu njeriu gënjen veten, kur thotë se beson në caktimin e Allahut të Lartësuar. Ajo që është e shkruar se do të ndodhë, do të ndodhë pa as më të voglin dyshim, por njeriu duhet t’i thotë përfundimisht stop dëshirës për të vdekur në kësi rastesh.
2 – Vlera dhe pozita e durimit:
“Durimi është hallkë e rëndësishme, me të cilën besimtari e ruan besimin e tij. Nuk ka besim pa durim. Nëse njeriu pretendon se ka besim në zemër, mirëpo besimi i tij është i dobët dhe ai i nënshtrohet Allahut (xh.sh) vetëm teorikisht, atëherë në momentin që i vjen ndonjë e mirë, ai është i qetë, por nëse i bie ndonjë sprovë sado e vogël, ai i kthehet mosbesimit – me të cilin është i humbur – dhe kështu e humb këtë botë dhe botën tjetër.
Jeta më e mirë është ajo, të cilën e kanë jetuar të lumturit, duke bërë durim. Ata janë ngjitur drejt shkallëve më të larta, duke falenderuar dhe me krahët e durimit e falemderimit kanë fluturuar drejt dyerve të Xhenetit. Kjo është mëshira e Allahut të Lartësuar, të cilën Ai ia jep kujt të dojë. Vërtet Ai shpërblen me shumë të mira”([22]).
Pikërisht në momentet dhe çastet kur njeriut i bie ndonjë e keqe, shfaqet vlera dhe pozita e lartë e durimit. Prandaj edhe Allahu i Lartësuar thotë në Librin e Tij: “Vërtet mendojnë njerëzit, se do të lihen të thojnë: ne besojmë, pa u vënë në provë? Ne i kemi sprovuar ata që kanë qenë para tyre, në mënyrë që Allahu të dallojë ata që thonë të vërtetën nga ata që gënjejnë”[23].“Vëtet mendoni të hyni në Xhenet, pa provuar atë që kanë provuar të tjerët para jush? Ata i goditi mjerimi dhe sëmundjet dhe, aq shumë u tronditën, saqë çdo i dërguar dhe ndjekësit e tij, thirrën: Kur do të vijë ndihma e Allahut?! Ja, ndihma e Allahut është afër!”[24]
Qëllimi kryesor i të keqes që i vjen njeriut, është që çdo gjë të jetë e qartë dhe të dallohet ai që është i durueshëm nga ai që nuk bën durim. Durimi më i mirë është që njeriu në kësi rastesh ta pranojë me kënaqësi atë që është caktuar për të. Duke medituar në jetën e Profetëve të Allahut (Paqja qoftë mbi ta), arrijmë në përfundimin, se fatkeqësitë që u kanë ndodhur atyre ka qenë më të rënda, megjithatë ata asnjëherë nuk e dëshiruan vdekjen, por të gjitha fatkeqësitë i përballuan me durim. Pra duke qenë se Profetët e Allahut (Paqja qoftë mbi ta) janë udhërrëfyesit tanë në rrugën e drejtë, është detyra jonë që të zbatojmë porositë dhe udhëzimet e tyre.
3 – Rëndësia e zbatimit të këshillave të Profetit (a.s):
Një mësim të rëndësishëm që e përftojmë nga ky hadith,është zbatimi i këshillës sëProfetit (a.s) për të mos e dëshiruar vdekjen për shkak të një keqeje që i bie njeriut. Në shumë ajete kuranore, Allahu i Lartësuar ua ka bërë obligim besimtarëve zbatimin e urdhrave të Profetit (a.s). Allahu i Lartësuar thotë: “O besimtarë! Bindjuni Allahut dhe të Dërguarit të Tij”[25].Nuk ka dyshim, se ai që i bindet urdhrave të Profetit (a.s), fiton shpërblime të mëdha. Ja se çfarë thotë Allahu i Lartësuar për ata, të cilët i binden udhrave të Profetit (a.s.): “Kushdo që i bindet Allahut dhe të Dërguarit, do të jetë me ata, të cilëve Allahu u ka dhënë shumë dhunti: me profetët, me të sinqertët, me dëshmorët dhe me të drejtët! Eh sa shokë të mrekullueshëm janë këta!”([26]), që do të thotë se kush vepron sipas urdhrave të Allahut dhe të Dërguarit të Tij (a.s), si dhe braktis ato gjëra që Allahu dhe Profeti (a.s) i kanë ndaluar, Allahu i Lartësuar ka për t’i vendosur në Xhenet dhe ata do të jenë miq me Profetët, me të sinqertët, me dëshmorët dhe me besimtarët e drejtë, veprat e të cilëve kanë qenë të mira si në brendi, ashtu edhe në pamjen e jashtme. Ajet kuranor i lartpërmendur flet qartë për rëndësinë e zbatimit të këshillave të Profetit (a.s).
Dëshira për të vdekur në realitetin tonë:
Në fakt, është për të ardhur keq, që dëshira për të vdekur – madje akoma më keq vetvrasja – është një fenomen i përhapur në ditët e sotme, sidomos në shoqërinë tonë. Ky fenomen është i përhapur në disa shtresa të shoqërisë sonë:
Dëshira e shtresës së varfër të shoqërisë për të vdekur:
Varfëria është një fenomen shumëdimensional me pasoja të dëmshme dhe të pakalueshme për individët, të cilët gjenden në një situatë të tillë. Të ardhurat e ulëta apo minimale në një familje të varfër ndikojnë drejtpërdrejt në familje, si në edukim ashtu edhe në arsimimin e pjesëtarëve të saj. Nuk ka dyshim se shtresa e varfër e popullsisë është prekur më shumë nga kjo dëshirë e çuditshme për të vdekur. Kushtet e rënda ekonomike, papunësia e madhe dhe korrupsioni i pranishëm pothuajse kudo janë shkaqet kryesore, që njeriu i varfër të bjerë në depresion të thellë, të dëshirojë vdekjen dhe në fund pse jo edhe të tentojë të vrasë veten. Një dëshirë e tillë do të thotë ikje dhe mospërballje me realitetin. Mirëpo çdokush që e dëshiron vdekjen për shkak të varfërisë, duhet që medeomos t’ia shtrojë vetes pyetjen: “A është me të vërtetë zgjidhje vdekja”? Absolutisht që jo dhe për këtë ka disa arsye:
Kryetari i familjes është ai, i cili në shumicën e rasteve dëshiron të vdesë apo kryen vetëvrasje. Mirëpo duke vrarë veten ai nuk ka shpëtuar , ashtu siç mund të duket në pamje të parë, por i ka shtuar familjes së tij një hall akoma më të madh. Prandaj, përpara se të dëshirojë vdekjen, do ishte më mirë që ky njeri të mendojë për familjen e tij.
Një aspekt tjetër shumë i rëndësishëm është, se ai duhet ta dijë mirë, se jeta e kësaj bote është sprovë. Nëse e marrim si të mirëqenë edhe faktin, se ai do të jetojë si i varfër gjatë gjithë jetës, ai duhet të ketë gjithmonë parasysh, se lumturia që ndjen besimtari në Xhenet, qoftë edhe për një çast, e bën që ta harrojë edhe varfërinë më të tejskajshme të kësaj bote.
Dëshira e adoleshentëve për të vdekur:
Adoleshentë llogariten fëmijët e moshës nga 12-21 vjeç. Në këtë periudhë, ata pësojnë ndryshime fizike dhe emocionale. Ndryshimet shpesh janë të dhimshme dhe ndikojnë negativisht, duke shkaktuar huti tek fëmijët dhe tek prindërit. Në këtë periudhë, adoleshentët krijojnë një lloj pavarësie ndaj prindërve dhe mendojnë se nuk mund të lëndohen. Ata janë të bindur se çfarëdo që të bëjnë, asgjë e keqe nuk mund t’u ndodhë. Madje ata që kanë ndikim të madh në vendimet e tyre janë shokët. Atyre ju lindin dëshira nga më të ndryshmet, të cilat janë shkak i pakënaqësive dhe mospajtimeve me prindërit e tyre. Ata nuk e dinë se shumë vendime që ndërmarrin vetë janë të gabuara dhe se prindërit e tyre duan më të mirën për ta. Nga qortimet e shpeshta të prindërve për çdo veprim të tyrin, lind edhe dëshira për të vdekur. Çdo adoleshent ka menduar të paktën një herë në jetë që të vrasë veten, por kjo ka mbetur vetëm mendim, sepse në shumicën e rasteve ata nuk arrijnë deri në këtë cak. Kuptohet që ka raste përjashtuese, por realiteti është ky. Në fakt, prindërit duhet të punojnë fort, për të vendosur ura komunikimi me fëmijët e tyre, me qëllim që ata ta kalojnë sa më me sukses këtë fazë delikate të jetës.
Dëshira e grave për të vdekur:
Një shtresë tjetër që e dëshiron vdekjen janë gratë dhe në mënyrë specifike amvisat. Të lodhura nga punët e shtëpisë, nga mungesa e ndihmës së bashkëshortëve (ndonjëherë edhe dhuna që ata ushtrojnë mbi to), si dhe nga mosbindja e fëmijëve, shtëpiaket e shprehin me fjalë apo të japin të kuptosh dëshirën e tyre për të vdekur. Sidoqoftë, kjo është diçka kalimtare dhe nuk rrënjoset thellë në zemër, përveç rasteve shumë të rralla. Pavërësisht faktit që kjo dëshirë është kalimtare, shtëpiaket duhet t’i largojnë fjalë dhe shprehje të tilla nga fjalori i tyre, sepse puna që ato kryejnë është tepër fisnike. Ku ka më mirë, sesa të kujdesesh për shtëpinë, bashkëshortin dhe fëmijët, të cilët janë zbukurimi i kësaj jete.
Dëshira e të sëmurëve rëndë për të vdekur:
Disa njerëz, të cilët vuajnë nga sëmundje të pakurueshme (disa lloje kanceri, etj), demoralizohen deri në atë pikë, saqë mendojnë se është më mirë për ta, që të vdesin sesa të jetojnë e t`iu bëhen barrë edhe të tjerëve. U kujtojmë të gjithë këtyre njerëzve, se jeta dhe vdekja, sëmundja dhe shëndeti, mirëqenia dhe varfëria janë sprova të kësaj bote dhe në varësi të pozicionimit ndaj tyre, njeriu shpërblehet apo ndëshkohet në botën tjetër.
Një nga njerëzit, i cili është sprovuar më shumë në shëndet, ka qenë Profeti i Allahut të Lartësuar – Ejubi (a.s) -, i cili u dergj në shtrat për vite me rradhë, por asnjëherë nuk u ankua dhe ishte gjithmonë durimtar dhe falenderues. Allahu i Madhëruar thotë në Kuran: “…Vërtet, Ne e gjetëm atë të durueshëm. Sa rob shumë i mirë ishte ai dhe i kthyer te Zoti”([27]). I zgjuar është ai, i cili duron ndaj sprovës dhe falenderon Allahun e Lartësuar për atë që Ai i ka dhënë.
Argumentet dhe dobitë e hadithit:
1 – Nuk lejohet që njeriu ta dëshirojë vdekjen për shkak të një keqeje që e godet.
2 – Dëshira për të vdekur për shkak të një të keqeje shpreh mosdurim dhe pakënaqësi ndaj caktimit të Allahut të Lartësuar.
3 – Durimi në rastet e fatkeqësive është detyrim dhe obligim.
4 – Besimtari në rastet e fatkeqësive i mbështetet vetëm Allahut të Lartësuar.
5 – Askush nuk e di të fshehtën përveç Allahut të Lartësuar.
6 – Për besimtarin jeta është më e mirë se sa vdekja, sepse gjatë jetës ai ka mundësi të kryejë vepra të mira.
7 – Nëse besimtari ka frikë se mos sprovohet në fenë e tij, atëherë i lejohet që ta dëshirojë vdekjen, por duke u lutur sipas lutjes që na ka mësuar Profeti (a.s)
8 – Lutja “O Zot, më jep jetë, nëse jeta ..” tregon, se njeriu i dorëzohet caktimit të Allahut të Lartësuar. Kjo lutje thuhet vetëm në rastin kur njeriu ndodhet para dy alternativave: të jetojë apo të vdesë. Sidoqoftë, është më mirë, që njeriu të mos e bëjë këtë lutje.
9 – Njeriu nuk duhet të kërkojë vdekjen, sa herë që i bie diçka e padëshiruar (sëmundje, varfëri, humbje e një personi të dashur etj).
10 – Allahu i Lartësuar e di të ardhmen.
Epilog:
Në epilogun e këtij hadithi po tregojmë durimin e sahabiut të nderuar Habab ibn Eret (r.a), të cilit sëmundja i zgjati shumë dhe shoqërohej nga dhimbje të forta. Kajs ibn Ebu Hazim thotë: “Hymë tek shtëpia e Hababit (r.a) për ta vizituar, për shkak se ai ishte mjekuar shtatë herë me mjekimin e djegies. Ai tha: “Ata që kanë qenë përpara nesh, kanë ikur dhe kjo botë nuk i bëri për vete (janë torturuar për të hequr dorë nga besimi, por ata kanë duruar). Ne jemi ndëshkuar shumë dhe nëse Profeti (a.s) nuk do të na kishte ndaluar, që të luteshim për të vdekur, unë do ta kisha bërë këtë (lutje)”.
Autor: Elton Harxhi
[1]– Buhariu (5671) me tekstin në fjalë dhe Muslimi (2680).
[2]– http://.zeriyt.com/psikologji-sociologji/vetevrasja-t6400.30.html.
[3]– Buhariu (5778.)
[4]– Tirmidhiu (2403). Hadithi është shumë i dobët, ndërsa domethënia e tij është e vërtetë, sepse Allahu i Lartësuar thotë në suren Zumer:”Që të mos thotë njeriu: Mjerë për mua që nuk i kam kryer detyrimet ndaj Allahut. Madje edhe jam tallur! Ose të thotë: Sikur Allahu të më kishe ushëzuar, do të isha bërë njeri i devotshëm, ose të thotë kur ta shohë dënimin: Ah, sikur të ishte e mundur për t’u kthyer edhe njëherë e të bëhesha njeri i mirë” (Sure Zumer: 56-58).
[5]-“Shpjegimi i Rijadus Salihin” Muhamed i ibn Uthejminit, fq: 1/248.
[6] – Buhariu (5642) dhe Muslimi (2573).
[7] – Sure Bekare: 155-157.
[8] – Sure Ali Imran: 146-148.
[9] – Muslimi (2999).
[10] – Sure Enbija: 35.
[11] – Sure Duha: 8-9.
[12] – Sure Talak: 7.
[13] – Sure Inshirah: 5-6.
[14] – Sure Talak: 2 – 4.
[15] – Sure Mearixh: 19-23.
[16] – Sure Hadid: 22-23.
[17] – Ajeti: “Ajo tha: Ah, sikur të kisha vdekur para kësaj ngjarjeje dhe të isha harruar krejt”.(Sure Merjem: 23).
[18] – Sure Jusuf: 101.
[19] – Muslimi (2999).
[20]-“Shpjegimi i Rijadus Salihin” i Muhamed ibn Uthejminit, fq: 1/251.
[21]– Buhariu (7235).
[22]-“Premtimi për durimtarët dhe nozulli i falenderuesve” i Ibn Kajm Xheuzije, fq: 20-21; bazuar tek perkthimi i Muhamed Bajramit dhe Bexhet Jasharit.
[23]– Sure Ankebut: 2-3.
[24]– Sure Bekare: 214.
[25]– Sure Nisa: 59.
[26] – Sure Nisa: 69.
[27] – Sure Sad: 44.
